Gia tộc Red Bull bí ẩn đằng sau sự thành công

Gia tộc Red Bull vươn lên ngôi vương giới tài phiệt Thái Lan

Red Bull bắt nguồn từ một loại nước tăng lực có tên Krating Daeng (trong tiếng Thái nghĩa là "bò đỏ") do Chaleo Yoovidhya, một doanh nhân gốc Hoa tại Thái Lan, sáng tạo vào năm 1976. Chaleo sinh năm 1923 trong một gia đình nghèo tại tỉnh Phichit, Thái Lan. Ông từng làm nhiều công việc, từ điều phối viên cho hãng xe chở hàng đến bán thuốc, trước khi thành lập công ty dược phẩm T.C. Pharmaceutical vào năm 1956. Trong quá trình làm việc, Chaleo nhận thấy nhu cầu về một loại nước tăng lực giúp tài xế đường dài và công nhân lao động tỉnh táo. Ông phát triển Krating Daeng với công thức chứa caffeine, taurine, đường mía và các vitamin nhóm B, nhắm đến đối tượng lao động phổ thông.

Năm 1982, Dietrich Mateschitz, một doanh nhân người Áo, trong chuyến công tác tại Thái Lan, phát hiện Krating Daeng giúp ông vượt qua mệt mỏi do lệch múi giờ. Nhận thấy tiềm năng, Mateschitz hợp tác với Chaleo để đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế. Năm 1984, họ thành lập Red Bull GmbH tại Áo, mỗi người góp 500.000 USD, sở hữu 49% cổ phần, còn 2% thuộc về con trai Chaleo, Chalerm Yoovidhya. Mateschitz cải tiến công thức, thêm ga và thay đổi bao bì sang lon nhôm xanh-bạc để phù hợp với thị hiếu phương Tây. Red Bull chính thức ra mắt tại Áo năm 1987 và nhanh chóng mở rộng ra hơn 170 quốc gia, trở thành thương hiệu nước tăng lực hàng đầu thế giới.

Chaleo Yoovidhya qua đời năm 2012 ở tuổi 88, để lại di sản cho gia đình, hiện do Chalerm Yoovidhya đại diện. Dietrich Mateschitz cũng qua đời năm 2022, để lại 49% cổ phần cho con trai, Mark Mateschitz. Gia tộc Yoovidhya hiện kiểm soát 51% Red Bull và sở hữu TCP Group, công ty sản xuất nước tăng lực tại Thái Lan và châu Á.

Tại sao Red Bull thành công và gia tộc Yoovidhya trở thành tỷ phú thế giới?

Red Bull đạt được thành công vang dội nhờ các yếu tố sau:

1. Chiến lược tiếp thị sáng tạo: Red Bull không chỉ bán nước tăng lực mà còn xây dựng hình ảnh thương hiệu gắn liền với phong cách sống năng động và thể thao mạo hiểm. Họ tài trợ các sự kiện như Red Bull Cliff Diving, Red Bull Air Race, và sở hữu đội đua F1 Red Bull Racing, các câu lạc bộ bóng đá (Red Bull Salzburg, New York Red Bulls). Chiến dịch “Red Bull Gives You Wings” trở thành một trong những khẩu hiệu quảng cáo nổi tiếng nhất thế giới.
2. Định vị sản phẩm độc đáo: Red Bull tái định vị nước tăng lực từ một loại đồ uống giá rẻ cho người lao động thành sản phẩm cao cấp dành cho giới trẻ, dân văn phòng, và vận động viên. Sản phẩm được cải tiến để phù hợp với thị hiếu phương Tây, khác biệt với Krating Daeng truyền thống.
3. Doanh thu kỷ lục: Năm 2024, Red Bull bán hơn 12,6 tỷ lon, đạt doanh thu 11,4 tỷ USD, chiếm 43% thị phần nước tăng lực toàn cầu (2020). Sự tăng trưởng mạnh mẽ sau đại dịch, đặc biệt tại các quán bar và nhà hàng, giúp Red Bull vượt xa đối thủ.
4. Quản lý và mở rộng toàn cầu: Red Bull GmbH có trụ sở tại Áo, trong khi TCP Group điều hành thị trường châu Á. Gia tộc Yoovidhya sở hữu 51% cổ phần Red Bull, mang lại nguồn lợi nhuận khổng lồ. Việc không phụ thuộc vào thế hệ thứ ba trong quản lý, mà giao cho các lãnh đạo chuyên nghiệp, giúp công ty duy trì hiệu quả hoạt động.

Nhờ những yếu tố này, gia tộc Yoovidhya tích lũy tài sản 44,5 tỷ USD (theo Forbes 2025), vượt qua các gia tộc khác tại Thái Lan như Chearavanont (CP Group) và Chirathivat (Central Group), trở thành gia tộc giàu nhất Thái Lan.

Các thương hiệu nước tăng lực đối thủ trên thế giới: Red Bull dẫn đầu thị trường, nhưng phải cạnh tranh với nhiều thương hiệu lớn.

• Monster Beverage: Thương hiệu Mỹ, chiếm vị trí thứ hai với doanh thu 2,7 tỷ USD (2015). Monster nhắm đến đối tượng tương tự Red Bull, với các dòng sản phẩm đa dạng và chiến lược tài trợ thể thao.
• Rockstar: Cũng từ Mỹ, Rockstar do Russell Weiner sáng lập, sở hữu 85% cổ phần công ty, với doanh thu đáng kể và tập trung vào thị trường Bắc Mỹ.
• Bang Energy: Thương hiệu Mỹ, nổi bật với các dòng sản phẩm không đường và marketing hướng đến giới trẻ, đặc biệt qua mạng xã hội.
• Celsius: Một thương hiệu nước tăng lực “lành mạnh” của Mỹ, nhấn mạnh vào thành phần tự nhiên và không calo.
• Lipovitan (Nhật Bản): Phổ biến ở châu Á, đặc biệt tại Nhật Bản và Thái Lan, nhưng kém cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế.
• Burn (Coca-Cola): Được Coca-Cola phát triển để cạnh tranh trực tiếp với Red Bull, nhưng thị phần nhỏ hơn.
• Local brands: Các thương hiệu nội địa như Sting (Việt Nam) hay Carabao (Thái Lan) chiếm thị phần đáng kể tại khu vực châu Á.

Cạnh tranh tại châu Âu ngày càng gay gắt, và Red Bull cũng đối mặt với vấn đề bản quyền tại Trung Quốc, nơi họ tranh chấp với Reignwood Group về quyền thương hiệu.

Các nhóm thành phần của nước tăng lực và phân loại

Nước tăng lực thường chứa các thành phần chính thuộc ba nhóm:

1. Đường và chất tạo ngọt: Bao gồm đường mía (sucrose), glucose, hoặc chất tạo ngọt nhân tạo như aspartame, sucralose (trong các dòng sugar-free). Chúng cung cấp năng lượng nhanh chóng.
2. Caffeine: Thành phần chính giúp tăng tỉnh táo. Hàm lượng caffeine trong Red Bull dao động tùy quốc gia, thường khoảng 80mg/250ml, tương đương một tách cà phê.
3. Thảo dược và các chất khác: Bao gồm taurine (amino acid hỗ trợ hiệu suất), vitamin nhóm B (B2, B3, B5, B6, B12) để tăng cường trao đổi chất, và đôi khi là glucuronolactone hoặc các chất điện giải như sodium bicarbonate, magnesium carbonate.

Phân loại nước tăng lực trên thế giới: Không có số liệu chính xác về số lượng “nhóm” nước tăng lực, nhưng dựa trên thành phần và định vị thị trường, có thể chia thành ba nhóm chính:

1. Nước tăng lực truyền thống: Chứa caffeine, taurine, đường hoặc chất tạo ngọt, nhắm đến người lao động, tài xế, hoặc dân văn phòng (ví dụ: Red Bull, Monster, Rockstar).
2. Nước tăng lực không đường/ít calo: Sử dụng chất tạo ngọt nhân tạo, hướng đến người tập gym hoặc quan tâm sức khỏe (ví dụ: Red Bull Sugarfree, Bang Energy, Celsius).
3. Nước tăng lực tự nhiên: Dùng chiết xuất thảo dược, ít hoặc không chứa caffeine tổng hợp, nhắm đến người tiêu dùng ưu tiên sản phẩm organic (ví dụ: Guru, Runa).

Ngoài ra, còn có các dòng sản phẩm chuyên biệt như nước tăng lực dành riêng cho vận động viên hoặc dòng kết hợp với rượu, nhưng chúng không tạo thành nhóm lớn..

Tài sản gia tộc Yoovidhya: 44,5 tỷ USD

Theo Forbes 2025, gia tộc Yoovidhya đứng đầu danh sách tỷ phú Thái Lan với tài sản 44,5 tỷ USD, tăng mạnh từ 27 tỷ USD (2023) nhờ doanh thu kỷ lục của Red Bull (11,4 tỷ USD năm 2024, 12,6 tỷ lon tiêu thụ). Sự tăng trưởng này diễn ra trong bối cảnh kinh tế Thái Lan gặp khó khăn do đồng baht mất giá, thị trường chứng khoán giảm, và tăng trưởng kinh tế thấp. Nhiều tỷ phú Thái Lan khác, như gia tộc Chearavanont (35,7 tỷ USD), cũng tăng tài sản nhưng không vượt được Yoovidhya.

Tuy nhiên, gia tộc Yoovidhya từng đối mặt với tranh cãi, đặc biệt là vụ tai nạn năm 2012 liên quan đến Vorayuth Yoovidhya, cháu trai Chaleo, bị cáo buộc lái xe gây chết người và bỏ trốn. Vụ việc gây làn sóng tẩy chay Red Bull tại Thái Lan, nhưng không ảnh hưởng đáng kể đến doanh thu toàn cầu.
----------------------------------------------------------------------

Gia tộc Yoovidhya, đứng sau thương hiệu nước tăng lực Red Bull, dù nổi tiếng với sự thành công và khối tài sản khổng lồ, cũng vướng vào một số scandal đáng chú ý, đặc biệt liên quan đến hành vi của các thế hệ sau. Dưới đây là những vụ việc nổi bật:

1. Ông noi56i làm cháu phá: Vụ tai nạn chết người của Vorayuth Yoovidhya (2012)

• Vorayuth Yoovidhya, cháu trai đích tôn của nhà sáng lập Chaleo Yoovidhya, bị cáo buộc gây tai nạn giao thông nghiêm trọng vào tháng 9/2012 tại Bangkok. Anh ta được cho là đã lái chiếc Ferrari trong tình trạng say xỉn, đâm vào một cảnh sát giao thông tên Wichian Klanprasert, khiến nạn nhân bị kéo lê hơn 200 mét và tử vong tại chỗ. Sau vụ tai nạn, nồng độ cồn và dấu vết cocaine được phát hiện trong máu Vorayuth, và chiếc xe được xác định chạy với tốc độ khoảng 170 km/h.
• Hậu quả và tranh cãi:
  • Vorayuth bị truy tố với 5 tội danh, bao gồm lái xe quá tốc độ, gây tai nạn rồi bỏ chạy, và vô ý gây chết người. Tuy nhiên, anh ta liên tục trì hoãn trình diện trước tòa và rời Thái Lan bằng chuyên cơ riêng vào năm 2017, khiến Interpol phải ban hành lệnh truy nã đỏ.
  • Gia đình Yoovidhya bồi thường khoảng 100.000 USD cho gia đình nạn nhân, nhưng vụ việc bị nghi ngờ là "chạy án" do ảnh hưởng của gia tộc. Một người giúp việc ban đầu được thuê để nhận tội thay Vorayuth, nhưng sự thật nhanh chóng bị phanh phui.
  • Một cáo buộc (liên quan đến sử dụng chất kích thích) đã hết thời hiệu truy cứu vào năm 2020, còn cáo buộc vô ý gây chết người sẽ hết hiệu lực vào năm 2027. Sự chậm trễ trong quá trình xét xử khiến dư luận Thái Lan phẫn nộ, dẫn đến làn sóng tẩy chay Red Bull với hashtag #BoycottRedBull lan rộng trên mạng xã hội. Nhiều người chỉ trích hệ thống tư pháp Thái Lan thiên vị giới siêu giàu.
• Vụ việc làm tổn hại danh tiếng của gia tộc Yoovidhya và Red Bull tại Thái Lan, nơi thương hiệu này từng là niềm tự hào. Vorayuth, biệt danh "Boss", bị gọi là "người thừa kế không thể đụng đến" do vẫn sống xa hoa ở nước ngoài, thường xuất hiện tại các sự kiện Formula One của Red Bull, càng làm dấy lên sự bất bình.

2. Tranh chấp bản quyền thương hiệu Red Bull tại Trung Quốc

• Gia tộc Yoovidhya vướng vào tranh chấp pháp lý với Reignwood Group (do doanh nhân người Thái gốc Hoa Yan Bin kiểm soát) về quyền sở hữu thương hiệu Red Bull tại Trung Quốc. Red Bull bắt đầu bán tại Trung Quốc từ năm 1993 qua liên doanh với Reignwood, nhưng sau đó xảy ra tranh cãi về quyền kiểm soát thương hiệu. Gia đình Yoovidhya, sở hữu 51% cổ phần Red Bull Trung Quốc thông qua T.C. Pharmaceutical, cáo buộc Reignwood vi phạm thỏa thuận liên doanh.
• Vụ việc kéo dài nhiều năm, gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của Red Bull tại thị trường Trung Quốc – một trong những thị trường lớn nhất thế giới. Mặc dù không làm lung lay vị thế toàn cầu của Red Bull, scandal này cho thấy những thách thức trong việc quản lý thương hiệu tại các thị trường quốc tế.

3. Chỉ trích về lối sống xa hoa của thế hệ sau

• Trong khi Chaleo Yoovidhya nổi tiếng với lối sống giản dị, khiêm tốn, con trai Chalerm Yoovidhya và cháu trai Vorayuth bị chỉ trích vì lối sống xa hoa, phô trương. Các thành viên thế hệ thứ hai và thứ ba của gia tộc thường xuyên xuất hiện trong các sự kiện xa xỉ, sở hữu siêu xe, bất động sản cao cấp và tham gia các hoạt động giải trí đắt đỏ, trái ngược với hình ảnh "lão nông" của Chaleo.
• Sự khác biệt này làm dấy lên chỉ trích rằng thế hệ sau thiếu năng lực quản lý và không kế thừa được tinh thần làm việc của Chaleo. Một số ý kiến cho rằng việc gia tộc giao quyền điều hành Red Bull cho các lãnh đạo chuyên nghiệp (thay vì thế hệ thứ ba) là do năng lực hạn chế của con cháu.

4. Câu hỏi về kế thừa và quản lý đế chế Red Bull

• Sau cái chết của Chaleo Yoovidhya (2012) và Dietrich Mateschitz (2022), Red Bull đối mặt với thách thức tìm người kế nghiệp. Gia tộc Yoovidhya kiểm soát 51% cổ phần, nhưng không có thành viên thế hệ thứ ba tham gia điều hành trực tiếp, làm dấy lên lo ngại về khả năng duy trì đế chế. Báo chí Áo từng đưa tin rằng gia tộc Yoovidhya tìm cách tăng quyền kiểm soát, gây căng thẳng với Mark Mateschitz (con trai Dietrich, sở hữu 49% cổ phần.
• Dù Red Bull vẫn hoạt động hiệu quả nhờ đội ngũ quản lý chuyên nghiệp, những đồn đoán về mâu thuẫn nội bộ làm dấy lên nghi vấn về tương lai lâu dài của công ty. Tuy nhiên, việc bổ nhiệm một ủy ban quản lý chung giữa gia tộc Yoovidhya và Mark Mateschitz đã tạm thời giải quyết vấn đề.

Tác động tổng thể của các scandal

• Danh tiếng tại Thái Lan: Vụ tai nạn của Vorayuth khiến Red Bull từ niềm tự hào quốc gia trở thành biểu tượng của sự bất bình đẳng trong hệ thống tư pháp Thái Lan. Làn sóng tẩy chay năm 2020 gây áp lực lớn lên thương hiệu, dù không ảnh hưởng đáng kể đến doanh thu toàn cầu.
• Hình ảnh toàn cầu: Trên thị trường quốc tế, Red Bull vẫn duy trì hình ảnh mạnh mẽ nhờ chiến lược tiếp thị xuất sắc và tài trợ thể thao. Tuy nhiên, các scandal, đặc biệt vụ Vorayuth, làm dấy lên chỉ trích về đạo đức của gia tộc Yoovidhya, dù không làm lung lay vị thế thương hiệu.
• Tài sản và vị thế: Dù đối mặt với các vụ việc, tài sản gia tộc Yoovidhya vẫn tăng mạnh, đạt 44,5 tỷ USD vào năm 2025, nhờ doanh thu kỷ lục của Red Bull (12,9 tỷ USD, 13 tỷ lon bán ra trong năm 2024). Điều này cho thấy sức mạnh thương hiệu Red Bull đủ lớn để vượt qua các khủng hoảng danh tiếng.

------------------------------------------------------------
Gia tộc Yoovidhya vươn lên nhờ tầm nhìn của Chaleo Yoovidhya và chiến lược tiếp thị thiên tài của Dietrich Mateschitz, biến Red Bull từ một thức uống bình dân thành biểu tượng toàn cầu. Sự thành công của Red Bull đến từ chiến lược định vị thương hiệu, doanh thu kỷ lục, và khả năng vượt qua cạnh tranh từ Monster, Rockstar, và các thương hiệu khác. Với tài sản 44,5 tỷ USD, gia tộc Yoovidhya không chỉ là biểu tượng của sự giàu có mà còn là minh chứng cho sức mạnh của thương hiệu toàn cầu trong kỷ nguyên số.