Tại sao Microsoft phát triển bền vững 40 năm nay!

Microsoft là một trong những câu chuyện kinh điển và hấp dẫn nhất của thế giới công nghệ. Dưới đây là câu trả lời chi tiết về lịch sử, con người và các chiến lược đã làm nên gã khổng lồ này.

1. Lịch sử hình thành, Phát triển và Nguồn gốc tên gọi "Microsoft"

Microsoft được thành lập vào ngày 4 tháng 4 năm 1975 bởi hai người bạn thời thơ ấu là Bill Gates và Paul Allen.

Cái tên "Microsoft" là sự kết hợp của hai từ: "Microcomputer" (máy vi tính) và "Software" (phần mềm). Trong một lá thư gửi cho Paul Allen, Bill Gates đã viết tên này là "Micro-Soft". Họ tin rằng trong tương lai, phần mềm sẽ là linh hồn và là yếu tố quyết định giá trị của những chiếc máy vi tính. Cái tên này phản ánh chính xác tầm nhìn và lĩnh vực kinh doanh cốt lõi mà họ theo đuổi. Dấu gạch nối sau đó đã được loại bỏ và cái tên "Microsoft" chính thức ra đời.

Các giai đoạn phát triển chính:

• Thập niên 70: Khởi đầu với BASIC: Sản phẩm đầu tiên của họ là một trình thông dịch ngôn ngữ lập trình BASIC cho máy vi tính Altair 8800. Đây là một thành công bước đầu, khẳng định năng lực của hai nhà sáng lập.
• Thập niên 80: Cú bắt tay định mệnh với IBM: Đây là bước ngoặt quan trọng nhất trong lịch sử công ty. Năm 1980, IBM cần một hệ điều hành cho chiếc máy tính cá nhân (PC) sắp ra mắt của mình. Microsoft đã mua lại quyền sở hữu một hệ điều hành có tên là QDOS (Quick and Dirty Operating System) với giá 75.000 USD, phát triển nó thành MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) và cấp phép cho IBM sử dụng. Thay vì bán đứt, họ giữ quyền bán MS-DOS cho các nhà sản xuất máy tính khác. Khi thị trường PC bùng nổ với các "máy tính tương thích IBM", Microsoft đã trở nên giàu có nhờ việc bán hệ điều hành cho gần như mọi máy tính được sản xuất.
• Thập niên 90: Kỷ nguyên thống trị của Windows và Office:
  • Windows: Nhận thấy hạn chế của giao diện dòng lệnh trên MS-DOS, Microsoft đã phát triển Windows, một hệ điều hành có giao diện đồ họa người dùng (GUI). Sự ra mắt của Windows 95 với chiến dịch marketing rầm rộ đã tạo nên một cơn địa chấn toàn cầu, đưa máy tính đến với mọi nhà và biến Microsoft thành một thế lực không thể cản nổi.
  • Office: Microsoft đã khéo léo gộp các phần mềm văn phòng riêng lẻ (Word, Excel, PowerPoint) vào một bộ sản phẩm duy nhất là Microsoft Office. Bộ đôi Windows và Office đã tạo ra một hệ sinh thái gần như độc quyền, trở thành tiêu chuẩn de facto cho cả người dùng cá nhân và doanh nghiệp.
• Thập niên 2000: "Thập kỷ mất mát" và những thách thức: Dưới sự lãnh đạo của CEO Steve Ballmer, Microsoft dù vẫn tăng trưởng mạnh về doanh thu nhưng đã bỏ lỡ các làn sóng công nghệ quan trọng nhất: tìm kiếm (bị Google thống trị) và điện thoại di động (bị Apple và Google qua mặt). Công ty bị chỉ trích là trở nên cồng kềnh, quan liêu và quá tập trung vào việc bảo vệ "đế chế" Windows.
• Từ 2014 đến nay: Tái sinh dưới thời Satya Nadella: Sự lên ngôi của CEO Satya Nadella vào năm 2014 đã mở ra một kỷ nguyên phục hưng huy hoàng. Ông đã chuyển hướng toàn bộ công ty khỏi tư duy "Windows là trung tâm" sang một chiến lược hoàn toàn mới.

2. Thăng trầm của Người sáng lập - Bill Gates

Bill Gates là một trong những doanh nhân có ảnh hưởng nhất mọi thời đại, và sự nghiệp của ông cũng đầy những nốt thăng trầm.

Thăng (Thành công):

• Tầm nhìn thiên tài: Ông sớm nhận ra rằng phần mềm, chứ không phải phần cứng, mới là tài sản giá trị nhất trong ngành công nghệ máy tính.
• Nhà chiến lược và đàm phán xuất sắc: Thương vụ MS-DOS với IBM là minh chứng rõ ràng nhất cho tài năng kinh doanh của ông. Ông đã biến một hợp đồng cung cấp phần mềm thành chìa khóa để thống trị cả một ngành công nghiệp.
• Xây dựng đế chế: Ông đã xây dựng Microsoft từ một startup hai người thành một tập đoàn công nghệ khổng lồ, trở thành người giàu nhất thế giới trong nhiều năm liền.
• Di sản nhân đạo: Sau khi rời vị trí điều hành, ông cùng vợ thành lập quỹ Bill & Melinda Gates Foundation, quỹ từ thiện tư nhân lớn nhất thế giới, có những đóng góp to lớn trong việc cải thiện y tế toàn cầu và giảm đói nghèo.

Trầm (Thách thức và Thất bại):

• Vụ kiện chống độc quyền: Vào cuối những năm 90, Microsoft đã phải đối mặt với một vụ kiện chống độc quyền lớn từ chính phủ Mỹ và châu Âu. Công ty bị cáo buộc đã lạm dụng vị thế thống trị của Windows để chèn ép các đối thủ cạnh tranh, đặc biệt là trình duyệt Netscape Navigator. Vụ kiện này đã làm tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh của Microsoft và cá nhân Bill Gates, người bị xem là một kẻ độc tài, hiếu chiến.
• Bỏ lỡ các xu hướng lớn: Với tư cách là Kiến trúc sư trưởng Phần mềm, ông cũng có một phần trách nhiệm trong việc Microsoft đã phản ứng chậm chạp với sự trỗi dậy của Internet (ban đầu) và sau đó là điện thoại thông minh.
• Hình ảnh cá nhân: Trong giai đoạn đỉnh cao quyền lực, ông thường bị mô tả là một nhà lãnh đạo quyết liệt, nóng nảy và đôi khi là tàn nhẫn trong kinh doanh.

3. Những Định hướng Chiến lược Nổi trội

1. "Một máy tính trên mỗi bàn làm việc và trong mỗi gia đình": Đây là tầm nhìn ban đầu và là kim chỉ nam cho mọi hành động của Microsoft trong suốt 25 năm đầu. Mọi sản phẩm, từ MS-DOS, Windows đến Office, đều nhằm hiện thực hóa tầm nhìn này, với phần mềm của Microsoft chạy trên đó.
2. Mô hình cấp phép phần mềm (Software Licensing): Thay vì bán phần mềm một lần, Microsoft cấp phép sử dụng nó cho các nhà sản xuất máy tính (OEMs). Chiến lược này giúp họ mở rộng quy mô một cách phi thường và thu về lợi nhuận khổng lồ khi thị trường PC bùng nổ.
3. Xây dựng Nền tảng (Platform) và Hệ sinh thái: Microsoft không chỉ bán sản phẩm, họ tạo ra nền tảng Windows. Họ cung cấp các công cụ (như Visual Studio) để hàng triệu nhà phát triển bên thứ ba viết ứng dụng cho Windows. Càng nhiều ứng dụng, Windows càng trở nên giá trị, tạo ra một "vòng tròn ενάρετος" (virtuous cycle) cực kỳ mạnh mẽ.
4. Chiến lược "Cloud First, Mobile First": Đây là cuộc cách mạng của Satya Nadella. Ông tuyên bố tương lai của Microsoft không phải là bán Windows, mà là cung cấp dịch vụ trên nền tảng đám mây.
   • Cloud First: Ưu tiên tuyệt đối cho nền tảng điện toán đám mây Azure, cạnh tranh trực tiếp với Amazon Web Services.
   • Mobile First: Chấp nhận thất bại của Windows Phone, thay vào đó đưa các ứng dụng tốt nhất của Microsoft (Office, Outlook, Teams...) lên các nền tảng của đối thủ (iOS và Android) để tiếp cận người dùng ở mọi nơi.

4. Tại sao Microsoft Phát triển Bền vững?

Sự bền vững của Microsoft giữa thế giới công nghệ đầy biến động đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố:

1. Khả năng Tái tạo và Thích ứng Tuyệt vời: Đây là lý do quan trọng nhất. Microsoft đã chứng minh được khả năng "lột xác" ngoạn mục. Họ chuyển mình từ một công ty lấy Windows làm trung tâm sang một gã khổng lồ về đám mây và dịch vụ doanh nghiệp. Việc dám từ bỏ "con bò sữa" Windows để chạy theo xu hướng mới cho thấy một năng lực lãnh đạo và tầm nhìn phi thường.
2. Thống trị Thị trường Doanh nghiệp (B2B): Trong khi người dùng cá nhân biết đến Microsoft qua Windows và Xbox, "pháo đài" thực sự của họ là khách hàng doanh nghiệp. Các tập đoàn trên khắp thế giới phụ thuộc sâu sắc vào hệ sinh thái của Microsoft: từ đám mây Azure, bộ công cụ Office 365, phần mềm quản trị Dynamics 365, cho đến các giải pháp bảo mật. Các hợp đồng này mang lại nguồn doanh thu khổng lồ, ổn định và có tỷ suất lợi nhuận cao.
3. Danh mục Sản phẩm Đa dạng: Microsoft không bỏ tất cả trứng vào một giỏ. Họ có các trụ cột kinh doanh vững chắc:
   • Đám mây thông minh (Intelligent Cloud): Azure.
   • Năng suất và Quy trình Kinh doanh: Office 365, LinkedIn, Dynamics 365.
   • Máy tính Cá nhân: Windows, thiết bị Surface, quảng cáo (Bing) và Gaming (Xbox).
4. Đi trước và Dẫn đầu Làn sóng Công nghệ Mới (AI): Thay vì bị động như thời di động, Microsoft đã hành động cực kỳ quyết đoán với AI. Thương vụ đầu tư hàng chục tỷ đô la vào OpenAI (công ty tạo ra ChatGPT) và nhanh chóng tích hợp công nghệ này vào mọi sản phẩm (từ Bing, Windows cho đến Office Copilot) đã đặt họ vào vị trí dẫn đầu trong cuộc cách mạng AI.
5. Nền tảng Tài chính Vững mạnh: Nhiều thập kỷ thống trị thị trường PC đã cho Microsoft một nguồn lực tài chính khổng lồ. Điều này cho phép họ đầu tư mạnh mẽ vào Nghiên cứu & Phát triển (R&D), thực hiện các thương vụ thâu tóm chiến lược (LinkedIn, GitHub, Activision Blizzard) và vượt qua mọi giai đoạn khó khăn.

Gogole Docs giấc mơ thay thế ông lớn Microsoft! Mặc dù Google Docs cung cấp phiên bản miễn phí và nhiều ưu điểm, nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc "đánh bại" Microsoft Word và toàn bộ bộ Office. Có nhiều lý do cho điều này:

Lịch sử và sự thống trị lâu đời của Microsoft Office:

• Vị thế "chuẩn công nghiệp": Microsoft Office đã tồn tại và thống trị thị trường phần mềm văn phòng trong nhiều thập kỷ. Word, Excel, PowerPoint đã trở thành những công cụ quen thuộc, được sử dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp, trường học và cá nhân trên toàn thế giới.
• Định dạng tệp: Định dạng .doc/.docx, .xls/.xlsx, .ppt/.pptx của Microsoft đã trở thành tiêu chuẩn. Mặc dù Google Docs có thể mở và lưu các định dạng này, nhưng đôi khi vẫn xảy ra lỗi định dạng, đặc biệt với các tài liệu phức tạp, gây khó khăn cho người dùng khi chia sẻ và cộng tác giữa hai nền tảng.
• Hệ sinh thái: Microsoft đã xây dựng một hệ sinh thái rộng lớn với Windows, Office, OneDrive, SharePoint, Teams... tạo ra sự tích hợp và liền mạch trong công việc.

Tính năng và khả năng của Microsoft Word:

• Tính năng mạnh mẽ, chuyên sâu: Microsoft Word cung cấp một bộ tính năng phong phú và chuyên sâu hơn nhiều so với Google Docs, đặc biệt là trong các tác vụ định dạng phức tạp, tạo biểu mẫu, trộn thư (Mail Merge), macro, chế độ tập trung (Focus Mode)... Điều này đặc biệt quan trọng đối với người dùng chuyên nghiệp và các doanh nghiệp lớn.
• Làm việc offline hiệu quả: Word được thiết kế để hoạt động tốt cả khi có và không có kết nối internet, trong khi Google Docs ban đầu chủ yếu phụ thuộc vào kết nối mạng. Mặc dù Google Docs đã cải thiện tính năng làm việc offline, nhưng Word vẫn có lợi thế về sự ổn định và hiệu suất.
• Giao diện quen thuộc: Giao diện của Word đã được tối ưu và người dùng đã quen thuộc với nó qua nhiều năm. Mặc dù Google Docs có giao diện đơn giản, dễ tiếp cận, nhưng đối với những người đã quen với Word, việc chuyển đổi có thể gây ra một số khó khăn ban đầu.

Nhược điểm của Google Docs:

• Vấn đề tương thích định dạng: Như đã đề cập, việc chuyển đổi qua lại giữa Google Docs và Word đôi khi gây ra lỗi định dạng, đặc biệt là với các tài liệu có cấu trúc phức tạp, hình ảnh, bảng biểu.
• Phụ thuộc vào internet: Mặc dù đã có cải tiến, nhưng trải nghiệm tốt nhất của Google Docs vẫn đòi hỏi kết nối internet ổn định.
• Thiếu một số tính năng nâng cao: Một số tính năng chuyên sâu của Word không có trong Google Docs, khiến người dùng cần những công cụ đó phải tiếp tục sử dụng Word.
• Hiệu suất trên tài liệu lớn: Với các tài liệu rất lớn và phức tạp, Google Docs đôi khi có thể gặp vấn đề về hiệu suất, trong khi Word thường xử lý tốt hơn.

 Mô hình kinh doanh của Microsoft:

• Gói Microsoft 365: Microsoft đã chuyển đổi sang mô hình đăng ký Microsoft 365, cung cấp bộ Office đầy đủ cùng với các dịch vụ đám mây (OneDrive, Outlook, Teams) và các tính năng AI mới (Copilot). Điều này mang lại giá trị gia tăng đáng kể cho người dùng, đặc biệt là trong môi trường doanh nghiệp.
• Bản quyền trọn đời: Microsoft vẫn cung cấp các phiên bản mua một lần của Office (ví dụ: Office Home & Student), phù hợp với những người dùng cá nhân không muốn trả phí thuê bao hàng tháng/năm.

Tóm lại, dù Google Docs miễn phí và tiện lợi cho việc cộng tác trực tuyến, nhưng Microsoft Word vẫn giữ vững vị thế dẫn đầu nhờ vào lịch sử lâu đời, bộ tính năng mạnh mẽ và chuyên nghiệp, khả năng làm việc offline ổn định, và một hệ sinh thái tích hợp. Google Docs chủ yếu là một lựa chọn tuyệt vời cho các tác vụ cơ bản, cộng tác nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, nhưng chưa thể thay thế hoàn toàn vị thế của Microsoft Word trong môi trường làm việc chuyên nghiệp.

------------------------------------------------------------------
Microsoft đã đi từ một công ty khởi nghiệp về phần mềm, trở thành một đế chế độc quyền, trải qua một "thập kỷ mất mát" và cuối cùng đã tự tái tạo mình một cách ngoạn mục để trở thành một trong những công ty giá trị và có ảnh hưởng nhất hành tinh. Khả năng thích ứng và thay đổi chính là DNA giúp họ phát triển bền vững.