Dự đoán xu hướng nhân sự và kỹ năng trong thời đại AI.

Bối cảnh hiện tại

Gần đây, Microsoft thông báo cắt giảm 6.000 nhân sự (khoảng 3% lực lượng lao động toàn cầu), tập trung vào các cấp quản lý, trong khi vẫn đạt lợi nhuận vượt kỳ vọng (25,8 tỷ USD quý 1/2025). Tương tự, Meta (trước đây là Facebook) cắt giảm 2.000 nhân sự. Những đợt sa thải này không chỉ phản ánh áp lực tái cấu trúc mà còn cho thấy sự chuyển dịch chiến lược hướng tới trí tuệ nhân tạo (AI). AI đang thay đổi cách vận hành doanh nghiệp, giảm nhu cầu nhân sự trong một số lĩnh vực nhưng đồng thời mở ra cơ hội mới. Là một nhà kinh tế học và quản lý cấp cao, tôi dự đoán xu hướng tương lai và các kỹ năng cần thiết để đáp ứng thị trường lao động như sau.

Xu hướng trong tương lai là gì?

1. Tinh giản nhân sự và tối ưu hóa AI:

   • Các công ty công nghệ lớn như Microsoft, Meta, và Google đang đầu tư mạnh vào AI để tự động hóa quy trình, từ phát triển phần mềm đến dịch vụ khách hàng. Điều này dẫn đến việc giảm nhân sự trong các vai trò lặp lại hoặc có thể tự động hóa, như nhập liệu, quản lý cơ bản, và một số khâu sản xuất nội dung.

   • Tuy nhiên, tinh giản không có nghĩa là giảm tổng số việc làm. Thay vào đó, các công ty sẽ ưu tiên tuyển dụng nhân sự có khả năng sử dụng AI một cách thông minh, từ thiết kế hệ thống AI đến ứng dụng AI trong chiến lược kinh doanh.

2. Chuyển dịch sang các vai trò sáng tạo và chiến lược:

   • AI không thể thay thế hoàn toàn tư duy sáng tạo, cảm xúc, và khả năng ra quyết định chiến lược của con người. Các vai trò như quản lý đổi mới, phát triển sản phẩm, và xây dựng thương hiệu sẽ tiếp tục được trọng dụng.

   • Các ngành nghề liên quan đến trải nghiệm khách hàng (CX), kể chuyện (storytelling), và chiến lược dài hạn sẽ ngày càng quan trọng, vì AI chỉ hỗ trợ chứ không dẫn dắt trong các lĩnh vực này.

3. Sự bùng nổ của nền kinh tế dữ liệu:

   • AI phụ thuộc vào dữ liệu, dẫn đến nhu cầu lớn về các chuyên gia phân tích dữ liệu, kỹ sư dữ liệu, và nhà khoa học dữ liệu. Các công ty sẽ tìm kiếm nhân sự có khả năng khai thác dữ liệu để tối ưu hóa quy trình và cá nhân hóa dịch vụ.

   • Các ngành như fintech, y tế, và thương mại điện tử sẽ dẫn đầu trong việc sử dụng AI để phân tích hành vi khách hàng và dự đoán xu hướng thị trường.

4. Tăng trưởng trong các ngành công nghệ xanh và bền vững:

   • Ngoài AI, các công ty đang chịu áp lực từ chính phủ và người tiêu dùng để phát triển bền vững. Các ngành như năng lượng tái tạo, quản lý chuỗi cung ứng xanh, và công nghệ khí hậu sẽ tạo ra nhiều việc làm mới.

   • Ví dụ, các dự án như “nhà máy robotaxi” của Alphabet với doanh thu dự kiến 2 tỷ USD/năm cho thấy tiềm năng của giao thông thông minh và bền vững.

Và những kỹ năng cần thiết để đáp ứng nhu cầu việc làm: Để thích nghi với thị trường lao động đang thay đổi, nhân sự cần phát triển các kỹ năng sau.

1. Kỹ năng sử dụng và quản lý AI:

   • Hiểu cách tích hợp AI vào quy trình làm việc, từ sử dụng công cụ như ChatGPT cho đến triển khai mô hình học máy trong doanh nghiệp.

   • Kỹ năng lập trình cơ bản (Python, R) và làm việc với các nền tảng AI (TensorFlow, PyTorch) sẽ là lợi thế.

   • Khả năng đánh giá đạo đức AI (AI ethics) để đảm bảo các ứng dụng AI công bằng và minh bạch.

2. Tư duy phân tích dữ liệu:

   • Thành thạo các công cụ như SQL, Tableau, hoặc Power BI để xử lý và trực quan hóa dữ liệu.

   • Hiểu biết về thống kê và học máy để đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu.

3. Kỹ năng mềm và sáng tạo:

   • Kỹ năng giao tiếp, lãnh đạo, và làm việc nhóm để quản lý các dự án phức tạp hoặc dẫn dắt đội ngũ đa ngành.

   • Sự sáng tạo trong giải quyết vấn đề và xây dựng chiến lược, đặc biệt trong các lĩnh vực như marketing, thiết kế trải nghiệm người dùng (UX), và phát triển sản phẩm.

4. Hiểu biết về bền vững và công nghệ xanh:

   • Kiến thức về các tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) và cách áp dụng công nghệ để giảm tác động môi trường.

   • Kỹ năng quản lý dự án trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo hoặc chuỗi cung ứng bền vững.

5. Khả năng học hỏi liên tục:

   • Thị trường lao động thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi nhân sự phải liên tục cập nhật kỹ năng qua các khóa học trực tuyến (Coursera, Udemy) hoặc chứng chỉ chuyên môn.

   • Tư duy linh hoạt và sẵn sàng chuyển đổi giữa các vai trò hoặc ngành nghề sẽ là yếu tố then chốt.

Các ngành nghề sẽ lên ngôi trong thời gian tới

1. Công nghệ AI và học máy: Các vai trò như kỹ sư AI, nhà khoa học dữ liệu, và chuyên gia đạo đức AI sẽ có nhu cầu cao. Ví dụ, Microsoft và OpenAI đang đàm phán hợp tác trị giá hàng tỷ USD để phát triển công nghệ AI tiên tiến.

2. An ninh mạng và bảo mật dữ liệu: Với các vụ tấn công mạng ngày càng gia tăng (như vụ SK Telecom tại Hàn Quốc năm 2024), các chuyên gia an ninh mạng và bảo mật dữ liệu sẽ trở thành trụ cột trong mọi tổ chức.

3. Y tế kỹ thuật số và công nghệ sinh học: AI đang cách mạng hóa y tế, từ chẩn đoán bệnh đến phát triển thuốc. Các vai trò như chuyên gia phân tích dữ liệu y tế và kỹ sư công nghệ sinh học sẽ phát triển mạnh.

4. Năng lượng tái tạo và công nghệ xanh: Các dự án năng lượng mặt trời, gió, và giao thông thông minh (như robotaxi) sẽ tạo ra nhu cầu lớn về kỹ sư năng lượng, chuyên gia chuỗi cung ứng, và nhà quản lý dự án bền vững.

5. Tư duy hệ thống:

• Khả năng nhìn nhận và phân tích các vấn đề trong bối cảnh tổng thể, hiểu mối liên kết giữa các bộ phận trong tổ chức hoặc hệ thống công nghệ.
• Ví dụ, một quản lý dự án sử dụng tư duy hệ thống để tối ưu hóa quy trình tích hợp AI vào chuỗi cung ứng, dự đoán tác động lên tài chính, nhân sự, và môi trường.
• Kỹ năng này đặc biệt quan trọng trong các ngành phức tạp như công nghệ xanh, y tế kỹ thuật số, và quản lý dữ liệu lớn.

• Khả năng đơn giản hóa các vấn đề phức tạp, nhận diện mẫu hình, và hình dung các giải pháp sáng tạo mà không bị ràng buộc bởi chi tiết cụ thể.

• Ví dụ, một nhà phát triển AI sử dụng tư duy trừu tượng để thiết kế mô hình học máy có thể áp dụng cho nhiều lĩnh vực khác nhau, từ y tế đến tài chính.

• Kỹ năng này hỗ trợ đổi mới trong các vai trò như thiết kế sản phẩm, chiến lược kinh doanh, và nghiên cứu công nghệ.

1. Thương mại điện tử và marketing kỹ thuật số: Với sự tăng trưởng của các nền tảng như Lazada tại Việt Nam, các vai trò như chuyên gia SEO, nhà phân tích hành vi khách hàng, và nhà sáng tạo nội dung sẽ tiếp tục bùng nổ.

Sự phát triển của AI đang định hình lại thị trường lao động, với xu hướng tinh giản nhân sự trong các vai trò truyền thống và tăng cường tuyển dụng trong các lĩnh vực sáng tạo, chiến lược, và công nghệ cao. Để đáp ứng, nhân sự cần trang bị kỹ năng sử dụng AI, phân tích dữ liệu, tư duy sáng tạo, và kiến thức về bền vững. Các ngành như AI, an ninh mạng, y tế kỹ thuật số, năng lượng tái tạo, và thương mại điện tử sẽ dẫn đầu trong thập kỷ tới. Doanh nghiệp và cá nhân cần đầu tư vào học tập liên tục và thích nghi để tận dụng cơ hội trong kỷ nguyên AI.