Phá giá hàng hiệu tại TQ và những hệ lụy khôn lường!

Các nhà máy Trung Quốc bán hàng hiệu giá nhà máy – Hệ quả của chiến tranh thương mại Mỹ-Trung hay chiến lược phá game?

Trong những tuần gần đây, TikTok đã trở thành “chợ trời” của các sản phẩm “luxury” không logo, được rao bán trực tiếp từ các nhà máy Trung Quốc – những nơi từng gia công cho các thương hiệu lớn như Hermès, Birkenstock, hay Lululemon.
Các video triệu view công khai tuyên bố: “Sản phẩm y như chính hãng, chỉ thiếu logo, giá chỉ bằng 1/10.” Hiện tượng này không chỉ làm rung chuyển ngành công nghiệp xa xỉ mà còn đặt ra câu hỏi: Liệu cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung có phải là nguyên nhân đẩy các nhà máy Trung Quốc đến chiến lược này? Và nếu đúng, thiệt hại cho các thương hiệu xa xỉ là gì, đồng thời uy tín của các nhà máy Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng ra sao trong tương lai?

1. Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung có đẩy các nhà máy Trung Quốc bán hàng hiệu giá nhà máy?

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung bắt đầu từ năm 2018 dưới thời Tổng thống Donald Trump, với việc Mỹ áp thuế cao (lên đến 25%) lên hàng hóa Trung Quốc trị giá hàng trăm tỷ USD, bao gồm linh kiện điện tử, dệt may, và thép. Trung Quốc đáp trả bằng thuế nhập khẩu lên hàng hóa Mỹ như nông sản, ô tô, và hóa chất. Đến năm 2025, căng thẳng tiếp tục leo thang, với chính quyền Trump áp thuế bổ sung 10% lên hàng Trung Quốc và giữ nguyên thuế 300 tỷ USD từ trước đó.

Hệ quả của chiến tranh thương mại bao gồm:

• Suy giảm xuất khẩu Trung Quốc sang Mỹ: Kim ngạch nhập khẩu Mỹ từ Trung Quốc giảm mạnh từ năm 2019, đẩy các nhà máy Trung Quốc tìm kiếm thị trường mới.

• Dịch chuyển chuỗi cung ứng: Nhiều công ty đa quốc gia chuyển nhà máy khỏi Trung Quốc sang Việt Nam, Thái Lan, hoặc Mexico để tránh thuế Mỹ. Việt Nam hưởng lợi lớn, với FDI vào chế biến chế tạo tăng mạnh từ 2019.

• Áp lực kinh tế nội địa: Tăng trưởng GDP Trung Quốc giảm (dự đoán 3% trong quý II/2019 so với 6,2% kỳ vọng), việc làm công nghiệp giảm nhanh nhất kể từ 2009, và doanh số bán lẻ yếu.

Liệu chiến tranh thương mại có phải nguyên nhân trực tiếp?

Hiện tượng các nhà máy Trung Quốc bán hàng “luxury” không logo trên TikTok có thể liên quan gián tiếp đến cuộc chiến thương mại, nhưng không phải là nguyên nhân trực tiếp duy nhất. 

1. Áp lực từ thuế quan và mất thị trường xuất khẩu
   Thuế quan Mỹ khiến các nhà máy Trung Quốc, đặc biệt trong ngành dệt may và thời trang, mất thị phần tại thị trường Mỹ – nơi chiếm phần lớn doanh thu của các thương hiệu xa xỉ. Một bài đăng trên X cho biết ngành dệt may Trung Quốc đang “sụp đổ như hiệu ứng domino” do thuế quan Mỹ, vốn từng là trụ cột của danh hiệu “công xưởng thế giới.” Để bù đắp, các nhà máy có thể tìm cách bán trực tiếp sản phẩm gia công (không logo) trên các nền tảng như TikTok, nhằm tận dụng nguồn hàng tồn kho và duy trì dòng tiền.

2. Sự dư thừa năng lực sản xuất
   Khi các thương hiệu xa xỉ giảm đơn hàng tại Trung Quốc do thuế quan hoặc dịch chuyển chuỗi cung ứng, các nhà máy đối mặt với năng lực sản xuất dư thừa. Thay vì để máy móc “đắp chiếu,” họ sử dụng công nghệ và quy trình sẵn có để sản xuất hàng hóa tương tự, bán trực tiếp với giá thấp. Đây là chiến lược “tự cứu” trong bối cảnh đơn hàng từ các thương hiệu lớn giảm.

3. Chiến lược phá game của Trung Quốc
   Một bài đăng trên X tuyên bố rằng Trung Quốc đã “bỏ các thỏa thuận bảo mật” với các thương hiệu xa xỉ, cho phép công khai sản xuất và bán hàng không logo như một “cú tát” vào Mỹ và EU. Dù thông tin này chưa được xác thực, nó phản ánh một chiến lược tiềm năng: các nhà máy Trung Quốc tận dụng sự phụ thuộc của các thương hiệu xa xỉ vào chuỗi cung ứng của họ để “phá giá” thị trường luxury, biến mình từ nhà cung ứng thành đối thủ cạnh tranh. Đây không chỉ là phản ứng với chiến tranh thương mại mà còn là động thái chủ động để chiếm thị phần tiêu dùng trực tiếp.

4. Yếu tố văn hóa và công nghệ
   TikTok, một nền tảng do ByteDance (Trung Quốc) sở hữu, cung cấp kênh phân phối lý tưởng cho các nhà máy tiếp cận người tiêu dùng toàn cầu. Sự bùng nổ của thương mại điện tử và mạng xã hội đã thay đổi hành vi tiêu dùng, khiến người mua sẵn sàng chấp nhận hàng “no-logo” nếu chất lượng tương đương và giá rẻ. Điều này không trực tiếp liên quan đến chiến tranh thương mại mà phản ánh sự thay đổi trong thị trường tiêu dùng toàn cầu.

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung góp phần tạo áp lực kinh tế, khiến các nhà máy Trung Quốc tìm cách bán hàng trực tiếp để bù đắp doanh thu và tận dụng năng lực sản xuất dư thừa. Tuy nhiên, đây không phải nguyên nhân duy nhất. Chiến lược này còn xuất phát từ sự tự tin của các nhà máy vào chất lượng sản phẩm, sự hỗ trợ của các nền tảng như TikTok, và xu hướng tiêu dùng hiện đại, nơi người mua ít coi trọng logo hơn chất lượng và giá trị thực. Nói cách khác, chiến tranh thương mại là một chất xúc tác, nhưng động lực chính là chiến lược phá game của các nhà máy Trung Quốc để định vị lại vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

2. Liệu có thiệt hại cho các thương hiệu xa xỉ! Hiện tượng các nhà máy Trung Quốc bán hàng “luxury” không logo gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho các thương hiệu xa xỉ, đặc biệt trong bối cảnh giá trị của họ chủ yếu dựa trên niềm tin thương hiệu và cảm xúc sở hữu. Các tác động chính:

1. Khủng hoảng niềm tin thương hiệu

   • Các video TikTok phơi bày sự thật rằng sản phẩm xa xỉ được sản xuất với chi phí thấp tại các nhà máy Trung Quốc, chỉ khác biệt ở logo và câu chuyện thương hiệu. Điều này làm xói mòn hình ảnh “độc quyền” và “cao cấp” mà các thương hiệu như Hermès, Chanel, hay Louis Vuitton xây dựng. Khi người tiêu dùng nhận ra họ trả hàng nghìn USD cho một sản phẩm có chi phí sản xuất chỉ vài trăm USD, niềm tin vào thương hiệu sụp đổ.

   • Một chiếc túi Birkin chính hãng giá 8.000 USD, nhưng phiên bản không logo từ nhà máy Trung Quốc chỉ khoảng 800 USD. Người tiêu dùng bắt đầu tự hỏi: “Tôi đang trả tiền cho chất lượng hay ảo tưởng?”

   • Hệ quả dài hạn: Theo kinh tế học hành vi, khi niềm tin bị tổn thương, hành vi tiêu dùng thay đổi mạnh mẽ. Người mua có thể chuyển sang các thương hiệu minh bạch hơn hoặc từ chối trả giá cao cho hàng xa xỉ.

2. Suy giảm giá trị thương hiệu

   • Giá trị thương hiệu xa xỉ phụ thuộc vào sự khan hiếm và tâm lý học tiêu dùng. Khi các sản phẩm tương tự được bán đại trà với giá rẻ, cảm giác “độc quyền” biến mất, làm giảm sức hút của thương hiệu. Các thương hiệu có thể mất thị phần vào tay các nhà máy Trung Quốc hoặc các thương hiệu giá rẻ hơn.

   • Lululemon, vốn nổi tiếng với quần áo thể thao cao cấp, có thể mất khách hàng trung thành khi sản phẩm tương tự được bán trực tiếp từ nhà máy với giá thấp hơn.

   • Hệ quả kinh tế: Theo báo cáo của Wealth-X (2019), tài sản của các tỷ phú châu Á-Thái Bình Dương giảm 8% trong 2018 do chiến tranh thương mại và thị trường chứng khoán sụt giảm, cho thấy các thương hiệu xa xỉ dễ bị tổn thương trước các cú sốc kinh tế. Hiện tượng này có thể làm giảm doanh thu và giá trị vốn hóa của các tập đoàn như LVMH hay Kering.

3. Tăng nguy cơ vi phạm sở hữu trí tuệ

   • Các nhà máy Trung Quốc sử dụng thiết kế và quy trình của thương hiệu để sản xuất hàng không logo, dù không vi phạm trực tiếp bản quyền (vì không có logo), vẫn gây tranh cãi về đạo đức kinh doanh và sở hữu trí tuệ. Các thương hiệu xa xỉ có thể phải khởi kiện hoặc tăng cường bảo vệ thiết kế, làm tăng chi phí pháp lý.

   • The Economist (2025) cho biết các công ty Mỹ tại Trung Quốc lo ngại về việc sở hữu trí tuệ bị xâm phạm khi Bắc Kinh điều tra các hoạt động độc quyền, có thể nhằm vào các thương hiệu xa xỉ.

   • Hệ quả: Các thương hiệu có thể giảm đầu tư vào Trung Quốc hoặc chuyển nhà máy sang các nước khác, làm phức tạp hóa chuỗi cung ứng.

4. Áp lực minh bạch và định giá lại

   • Người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi sự minh bạch về chi phí sản xuất và nguồn gốc sản phẩm. Các thương hiệu xa xỉ phải kể lại câu chuyện thương hiệu, chứng minh giá trị thực (chất liệu, tay nghề, tính bền vững) thay vì dựa vào “ảo tưởng đẳng cấp.” Nếu không, họ có thể mất lòng tin của khách hàng.

   • Các thương hiệu như Patagonia đã thành công nhờ minh bạch về quy trình sản xuất và tính bền vững, trong khi các thương hiệu xa xỉ truyền thống như Gucci chậm thích nghi có thể gặp khó khăn.

   • Hệ quả: Các thương hiệu có thể buộc phải giảm giá hoặc đầu tư vào các chiến dịch PR lớn để lấy lại niềm tin, làm tăng chi phí vận hành.

Các thương hiệu xa xỉ đối mặt với khủng hoảng niềm tin, suy giảm giá trị thương hiệu, chi phí pháp lý tăng, và áp lực minh bạch. Những thiệt hại này không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu mà còn làm lung lay mô hình kinh doanh dựa trên tâm lý học tiêu dùng, buộc các thương hiệu phải tái định vị hoặc đổi mới chiến lược.

3. Uy tín của các nhà máy Trung Quốc bị ảnh hưởng ra sao? Hành động bán hàng “luxury” không logo trên TikTok mang lại lợi ích ngắn hạn cho các nhà máy Trung Quốc nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về uy tín và vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Dưới đây là phân tích:

1. Lợi ích ngắn hạn: Tăng doanh thu và định vị thương hiệu

   • Doanh thu tức thời: Bán trực tiếp trên TikTok giúp các nhà máy tận dụng nguồn hàng tồn kho, năng lực sản xuất dư thừa, và tiếp cận người tiêu dùng toàn cầu mà không cần trung gian. Giá thấp (1/10 so với hàng chính hãng) thu hút lượng lớn khách hàng, đặc biệt là thế hệ Gen Z và Millennials, vốn ít trung thành với thương hiệu.

   • Định vị mới: Các nhà máy chuyển từ vai trò “công xưởng ẩn danh” sang “người chơi chính” trong thị trường tiêu dùng, thách thức quyền lực của các thương hiệu xa xỉ. Một số nhà máy thậm chí xây dựng thương hiệu riêng, như BYD trong ngành xe điện, vượt Tesla về doanh số quý IV/2023.

   • Tăng sức mạnh đàm phán: Bằng cách chứng minh họ có thể tự bán hàng, các nhà máy tăng sức mạnh đàm phán với các thương hiệu xa xỉ, buộc các thương hiệu phải trả giá cao hơn hoặc cải thiện điều kiện hợp đồng.

2. Rủi ro dài hạn: Mất lòng tin từ đối tác và khách hàng

   • Mất hợp đồng gia công: Các thương hiệu xa xỉ có thể coi hành động này là vi phạm đạo đức kinh doanh hoặc rò rỉ bí mật thương mại, dẫn đến việc chấm dứt hợp đồng với các nhà máy Trung Quốc. The Economist (2025) cho biết các công ty Mỹ tại Trung Quốc lo ngại về phản ứng dữ dội từ chính phủ hoặc người tiêu dùng, có thể làm suy giảm đầu tư nước ngoài.

   • Tổn hại uy tín quốc tế: Việc công khai bán hàng không logo, dù không vi phạm pháp lý, có thể bị xem là hành vi “không fair” trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Các nhà máy Trung Quốc có nguy cơ bị gắn mác “không đáng tin cậy,” khiến các thương hiệu chuyển sang các nước như Việt Nam hoặc Ấn Độ. Việt Nam đã thu hút FDI lớn từ các công ty như Luxshare-ICT (Apple) và Hainan Drinda nhờ môi trường kinh doanh ổn định.

   • Phản ứng từ người tiêu dùng: Dù hiện tại người mua ủng hộ hàng giá rẻ, trong dài hạn, họ có thể nghi ngờ chất lượng của các nhà máy Trung Quốc nếu sản phẩm không logo bị lỗi hoặc không đạt kỳ vọng. Điều này làm giảm uy tín của nhãn “Made in China.”

3. Áp lực pháp lý và chính trị

   • Điều tra chống độc quyền: Trung Quốc đã khởi động các cuộc điều tra chống độc quyền nhằm vào các công ty Mỹ như Google, có thể mở rộng sang các thương hiệu xa xỉ nếu họ kiện các nhà máy về sở hữu trí tuệ. Điều này tạo ra môi trường pháp lý bất ổn cho các nhà máy.

   • Trừng phạt từ Mỹ và EU: Nếu hành động này bị xem là “đánh cắp giá trị thương hiệu,” Mỹ và EU có thể áp dụng các biện pháp trừng phạt hoặc hạn chế thương mại với các nhà máy Trung Quốc, làm giảm cơ hội hợp tác quốc tế.

4. Thách thức nội tại: Thiếu câu chuyện thương hiệu

   • Các nhà máy Trung Quốc giỏi sản xuất nhưng yếu về xây dựng thương hiệu và kể chuyện (storytelling) – yếu tố cốt lõi của ngành xa xỉ. Dù bán được hàng giá rẻ, họ khó tạo ra “cảm xúc sở hữu” như các thương hiệu lớn, khiến sản phẩm không logo chỉ dừng ở phân khúc giá thấp, không thể cạnh tranh ở phân khúc cao cấp.

   • Trong khi BYD vượt Tesla về doanh số xe điện, họ vẫn phải đầu tư mạnh vào marketing để xây dựng hình ảnh thương hiệu toàn cầu, điều mà các nhà máy dệt may nhỏ khó làm được.

Trong ngắn hạn, các nhà máy Trung Quốc hưởng lợi từ doanh thu, định vị mới, và sức mạnh đàm phán. Tuy nhiên, về lâu dài, họ đối mặt với nguy cơ mất hợp đồng gia công, tổn hại uy tín quốc tế, áp lực pháp lý, và thiếu câu chuyện thương hiệu. Uy tín của họ có thể suy giảm nếu không xây dựng được lòng tin từ đối tác và người tiêu dùng, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt từ các quốc gia như Việt Nam.

4. Bài học và triển vọng cho ngành xa xỉ và các nhà máy Trung Quốc

Đối với các thương hiệu xa xỉ

1. Minh bạch hóa chuỗi cung ứng: Các thương hiệu cần công khai hơn về quy trình sản xuất, chất liệu, và tay nghề để chứng minh giá trị thực của sản phẩm. Ví dụ, nhấn mạnh vào tính bền vững hoặc câu chuyện nghệ nhân thay vì chỉ dựa vào logo.

2. Đầu tư vào trải nghiệm khách hàng: Tạo ra các dịch vụ độc quyền (tùy chỉnh sản phẩm, sự kiện VIP) để duy trì cảm giác “xa xỉ” mà hàng không logo không thể sao chép.

3. Bảo vệ sở hữu trí tuệ: Tăng cường hợp đồng bảo mật với nhà máy và kiện các hành vi vi phạm để ngăn chặn sản xuất hàng không logo.

4. Đa dạng hóa chuỗi cung ứng: Chuyển một phần sản xuất sang Việt Nam, Ấn Độ, hoặc Bangladesh để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc và tránh rủi ro tương tự trong tương lai.

Đối với các nhà máy Trung Quốc

1. Xây dựng thương hiệu riêng: Thay vì bán hàng không logo, các nhà máy nên đầu tư vào thương hiệu độc lập, như cách BYD đã làm trong ngành xe điện. Điều này đòi hỏi kể chuyện và marketing mạnh mẽ.

2. Tôn trọng đạo đức kinh doanh: Tránh công khai thách thức các thương hiệu xa xỉ để duy trì hợp đồng gia công và uy tín quốc tế.

3. Chuyển sang phân khúc mới: Tập trung vào các sản phẩm giá trị gia tăng (sản phẩm bền vững, công nghệ cao) để cạnh tranh với các quốc gia khác.

4. Hợp tác với chính phủ: Tận dụng các chính sách hỗ trợ công nghiệp của Trung Quốc để phát triển thương hiệu nội địa, giảm phụ thuộc vào gia công.

Triển vọng tương lai ra sao?

• Ngành xa xỉ: Nếu không thích nghi, các thương hiệu xa xỉ có thể mất thị phần vào tay các nhà máy Trung Quốc hoặc các thương hiệu minh bạch hơn. Tuy nhiên, những thương hiệu đầu tư vào câu chuyện thực và trải nghiệm khách hàng sẽ tiếp tục thống trị phân khúc cao cấp.

• Nhà máy Trung Quốc: Họ có thể trở thành “kẻ phá game” trong ngắn hạn, nhưng để duy trì vị thế, họ phải vượt qua định kiến về chất lượng và xây dựng thương hiệu riêng. Nếu không, các quốc gia như Việt Nam sẽ chiếm lấy vai trò “công xưởng thế giới.”

• Cuộc chiến thương mại: Hiện tượng này có thể làm leo thang căng thẳng Mỹ-Trung, với Mỹ áp thêm thuế hoặc hạn chế thương mại để bảo vệ các thương hiệu xa xỉ. Điều này sẽ đẩy nhanh quá trình dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc.

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung là một chất xúc tác quan trọng, tạo áp lực kinh tế khiến các nhà máy Trung Quốc bán hàng “luxury” không logo trên TikTok để bù đắp doanh thu và tận dụng năng lực sản xuất dư thừa. Tuy nhiên, chiến lược này chủ yếu xuất phát từ sự tự tin của các nhà máy, sự hỗ trợ của TikTok, và xu hướng tiêu dùng hiện đại, nơi người mua ưu tiên giá trị thực hơn logo.

Thiệt hại cho các thương hiệu xa xỉ bao gồm khủng hoảng niềm tin, suy giảm giá trị thương hiệu, chi phí pháp lý tăng, và áp lực minh bạch, đe dọa mô hình kinh doanh dựa trên tâm lý học tiêu dùng. Uy tín của các nhà máy Trung Quốc có thể tăng trong ngắn hạn nhờ doanh thu và định vị mới, nhưng về lâu dài, họ đối mặt với nguy cơ mất hợp đồng, tổn hại uy tín quốc tế, và thiếu câu chuyện thương hiệu.

Hiện tượng này không chỉ là một “cú tát” vào ngành xa xỉ mà còn là lời cảnh báo: trong một thế giới minh bạch hơn, giá trị thực và lòng tin sẽ quyết định kẻ thắng người thua. Các thương hiệu xa xỉ cần kể câu chuyện sản phẩm thuyết phục hơn, còn các nhà máy Trung Quốc phải học cách xây dựng thương hiệu nếu muốn thoát khỏi vai trò “công xưởng” và trở thành người chơi chính trên thị trường toàn cầu.