Liệu Apple sản xuất tại Mỹ có lợi thế!

1. Hiện trạng chính sách của Trump

Tổng thống Trump yêu cầu các công ty như Apple chuyển dây chuyền sản xuất, đặc biệt là iPhone, từ Trung Quốc về Mỹ, nếu không sẽ phải chịu thuế nhập khẩu 25% đối với sản phẩm sản xuất ở nước ngoài. Chính sách này nhằm:

• Giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng Trung Quốc.
• Thúc đẩy sản xuất nội địa để tạo việc làm và tăng cường an ninh kinh tế.
• Đáp ứng chiến lược “America First” trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, với thuế nhập khẩu hàng Trung Quốc có thể lên tới 245% đối với một số mặt hàng.

Hiện tại, Apple sản xuất hầu hết iPhone tại Trung Quốc qua các đối tác như Foxconn, Luxshare Precision và BYD. Việc chuyển sản xuất về Mỹ gặp nhiều thách thức do chi phí cao, thiếu cơ sở hạ tầng phù hợp và chuỗi cung ứng phức tạp.

2. Phân tích điểm đúng và chưa đúng của chính sách

• Tạo việc làm tại Mỹ: Chuyển sản xuất về Mỹ có thể tạo thêm việc làm trong các lĩnh vực sản xuất, lắp ráp và hậu cần, đặc biệt ở các bang công nghiệp như Ohio hay Michigan.
• Giảm phụ thuộc vào Trung Quốc: Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị, việc giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng Trung Quốc giúp Mỹ tăng cường an ninh kinh tế, tránh rủi ro từ gián đoạn hoặc trả đũa thương mại.
• Thúc đẩy đầu tư nội địa: Thuế quan gây áp lực khiến các công ty đầu tư vào nhà máy, cơ sở hạ tầng và công nghệ tại Mỹ, tạo động lực cho các ngành công nghiệp liên quan.

Điểm vẫn chưa hợp lý hoặc hạn chế

• Chi phí sản xuất cao: Ngay cả khi chịu thuế 25%, iPhone sản xuất tại Trung Quốc vẫn rẻ hơn so với sản xuất tại Mỹ, nơi chi phí lao động và cơ sở hạ tầng cao hơn. Giá iPhone có thể tăng lên 3.500 USD nếu sản xuất tại Mỹ, so với khoảng 1.000 USD hiện tại.
• Khó khăn trong chuyển đổi chuỗi cung ứng: Trung Quốc có hệ sinh thái sản xuất tiên tiến, lao động lành nghề và cơ sở hạ tầng tối ưu. Apple từng gặp vấn đề về chất lượng khi thử sản xuất iPhone 15 tại Ấn Độ, dẫn đến việc quay lại Trung Quốc.
• Tác động tiêu cực đến người tiêu dùng: Thuế quan làm tăng giá sản phẩm, gây áp lực tài chính cho người tiêu dùng Mỹ và có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế.
• Nguy cơ trả đũa thương mại: Trung Quốc có thể áp thuế trả đũa (ví dụ, 125% với hàng Mỹ), ảnh hưởng đến các công ty Mỹ xuất khẩu sang thị trường này.

3. Các ngành được hưởng lợi

• Sản xuất nội địa: Nếu Apple và các công ty công nghệ khác chuyển sản xuất về Mỹ, ngành sản xuất linh kiện điện tử, lắp ráp và tự động hóa sẽ phát triển, tạo việc làm trong lĩnh vực công nghệ cao.
• Cơ sở hạ tầng và xây dựng: Xây dựng nhà máy mới hoặc nâng cấp cơ sở sản xuất sẽ thúc đẩy ngành xây dựng và cung cấp thiết bị công nghiệp.
• Công nghệ phụ trợ: Các công ty cung cấp nguyên liệu, phần mềm và công nghệ tự động hóa sẽ nhận được nhiều hợp đồng hơn.
• Vận tải và logistics nội địa: Tăng sản xuất trong nước sẽ kéo theo nhu cầu vận chuyển nguyên liệu và sản phẩm, tạo cơ hội cho các công ty logistics Mỹ.

4. Tác động đến kinh tế và công ty Mỹ

Tác động tích cực

• Tăng trưởng việc làm: Sản xuất nội địa có thể tạo hàng nghìn việc làm, đặc biệt ở các khu vực công nghiệp hóa cao.
• Đầu tư dài hạn: Các công ty như Apple có thể đầu tư vào công nghệ tự động hóa và nhà máy hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh lâu dài.
• Thương hiệu “Made in USA”: Sản phẩm sản xuất tại Mỹ có thể thu hút người tiêu dùng ưa chuộng hàng nội địa, tăng cường hình ảnh thương hiệu.

Tác động tiêu cực

• Tăng chi phí và giá bán: Chi phí sản xuất cao tại Mỹ sẽ đẩy giá iPhone và các sản phẩm khác lên, làm giảm sức cạnh tranh của Apple trên thị trường toàn cầu, đặc biệt ở các nước đang phát triển.
• Áp lực tài chính cho Apple: Thuế 25% hoặc chi phí chuyển sản xuất có thể làm giảm biên lợi nhuận. Cổ phiếu Apple đã giảm gần 4% sau tuyên bố của Trump.
• Ảnh hưởng đến các công ty Mỹ ở nước ngoài: Các công ty Mỹ tại Việt Nam (như Intel, Nike) hoặc các nước khác lo ngại hàng xuất khẩu sang Mỹ bị áp thuế, làm mất lợi thế cạnh tranh.
• Rủi ro lạm phát và suy thoái: Thuế nhập khẩu cao làm tăng giá hàng hóa, gây áp lực lạm phát và có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế, như lo ngại từ các nước như Mexico về tác động của thuế quan.

5. Và hãy cùng phân tích việc Apple quyết định đầu tư 500 tỷ USD để đưa sản xuất về Mỹ, liệu có khả thi!

Apple công bố kế hoạch đầu tư hơn 500 tỷ USD vào Mỹ trong 4 năm (2025-2029) để đáp ứng yêu cầu của Tổng thống Donald Trump về việc đưa sản xuất về Mỹ, nếu không sẽ chịu thuế nhập khẩu 25% đối với iPhone sản xuất ở nước ngoài, đặc biệt từ Trung Quốc. Các nội dung chính của kế hoạch:

• Xây dựng cơ sở sản xuất: Nhà máy sản xuất máy chủ AI diện tích 250.000 feet vuông tại Houston, Texas, hoạt động từ 2026, phục vụ Apple Intelligence và Private Cloud Compute.
• Tạo việc làm: Tuyển dụng khoảng 20.000 nhân viên, chủ yếu trong nghiên cứu và phát triển (R&D), kỹ thuật silicon, phần mềm và trí tuệ nhân tạo (AI).
• Mở rộng quỹ sản xuất: Tăng Quỹ Sản xuất Tiên tiến từ 5 tỷ USD lên 10 tỷ USD, hỗ trợ sản xuất chip tại nhà máy TSMC ở Arizona và các dự án ở 13 bang.
• Hỗ trợ chuỗi cung ứng và nội dung: Đầu tư vào nhà cung cấp Mỹ (như kính cho iPhone) và sản xuất nội dung Apple TV+ tại 20 bang, cùng các trung tâm dữ liệu.

Kế hoạch này được đưa ra trong bối cảnh Trump đe dọa áp thuế cao để buộc Apple chuyển sản xuất iPhone từ Trung Quốc (nơi sản xuất hơn 80% iPhone) về Mỹ.

Thử đánh giá tính khả thi của việc đưa sản xuất iPhone về Mỹ: Dù khoản đầu tư 500 tỷ USD thể hiện cam kết lớn, việc chuyển sản xuất iPhone về Mỹ đối mặt với nhiều thách thức.

Yếu tố hỗ trợ tính khả thi

1. Nguồn lực tài chính mạnh:
   • Đầu tư 500 tỷ USD (khoảng 125 tỷ USD/năm) cho thấy Apple có khả năng tài chính để xây dựng cơ sở sản xuất và hỗ trợ chuỗi cung ứng tại Mỹ.
   • Apple từng thực hiện các cam kết lớn tương tự, như 350 tỷ USD (2018) và 430 tỷ USD (2021), chứng minh khả năng triển khai các dự án quy mô lớn.
   • Quỹ Sản xuất Tiên tiến 10 tỷ USD hỗ trợ sản xuất chip tại Arizona và các dự án ở nhiều bang, đặt nền tảng cho sản xuất công nghệ cao.
2. Hỗ trợ chính sách:
   • Đạo luật CHIPS của Mỹ thúc đẩy sản xuất bán dẫn nội địa, hỗ trợ Apple hợp tác với TSMC để sản xuất chip tại Arizona.
   • Apple có thể đàm phán miễn trừ thuế quan, như đã làm trong nhiệm kỳ đầu của Trump, để giảm áp lực tài chính.
3. Bước đi chiến lược với sản phẩm khối lượng thấp:
   • Nhà máy Houston tập trung vào máy chủ AI, một sản phẩm ít phức tạp hơn iPhone, cho thấy Apple chọn các mục tiêu khả thi hơn để đáp ứng yêu cầu “Made in USA”.
   • Điều này phù hợp với xu hướng phát triển AI và có thể giúp Apple tránh thuế quan trong một số lĩnh vực.
4. Đào tạo và việc làm:
   • Tuyển dụng 20.000 nhân viên trong R&D và kỹ thuật, cùng với học viện sản xuất tại Detroit, có thể giúp xây dựng lực lượng lao động có kỹ năng cần thiết.

Thách thức đối với tính khả thi

1. Chi phí sản xuất iPhone quá cao:
   • Giá iPhone sản xuất tại Mỹ có thể tăng từ 1.000 USD lên 3.500 USD do chi phí lao động cao (16,50 USD/giờ tại Mỹ so với 3,63 USD/giờ tại Trung Quốc) và cơ sở hạ tầng đắt đỏ.
   • Chi phí lắp ráp và kiểm tra iPhone tại Mỹ ước tính 200 USD/chiếc, so với 40 USD tại Trung Quốc.
   • Di dời chỉ 10% chuỗi cung ứng về Mỹ đã tốn 30 tỷ USD và 3 năm, với nguy cơ gián đoạn lớn.
2. Thiếu hệ sinh thái chuỗi cung ứng:
   • Trung Quốc có hệ sinh thái sản xuất tối ưu với hàng triệu lao động lành nghề, cơ sở hạ tầng hiện đại và mạng lưới nhà cung cấp linh kiện (màn hình, chip, pin). Mỹ không thể tái tạo hệ sinh thái này trong thời gian ngắn.
   • Kinh nghiệm sản xuất iPhone tại Ấn Độ cho thấy khó khăn về chất lượng và thời gian, mất cả thập kỷ để xây dựng nhà máy.
3. Thiếu lao động lành nghề:
   • Mỹ thiếu các kỹ sư công cụ (tooling engineers) cần thiết để chuyển thiết kế thành sản phẩm vật lý với quy mô lớn, như CEO Tim Cook từng nhấn mạnh.
   • Trung Quốc có lực lượng lao động khổng lồ và chuyên môn hóa cao, điều mà Mỹ khó đáp ứng nhanh chóng.
4. Rủi ro từ thuế quan và trả đũa thương mại:
   • Thuế nhập khẩu 20-145% lên iPhone sản xuất tại Trung Quốc gây áp lực tài chính, nhưng chuyển sản xuất về Mỹ không phải giải pháp tức thời.
   • Trung Quốc có thể áp thuế trả đũa (ví dụ, 125% với hàng Mỹ), làm tổn hại các công ty Mỹ phụ thuộc vào thị trường này.
5. Kế hoạch không tập trung vào iPhone:
   • Phần lớn 500 tỷ USD được dùng cho máy chủ AI, chip, R&D và nội dung Apple TV+, chứ không phải sản xuất iPhone đại trà.
   • Đây có thể là động thái chính trị để xoa dịu Trump và giành miễn trừ thuế, tương tự chiến lược Apple từng áp dụng.
6. Lịch sử thất bại:
   • Kế hoạch xây nhà máy Foxconn tại Wisconsin năm 2017 chỉ tạo 1.454 việc làm so với 13.000 hứa hẹn và bị hủy bỏ.
   • Sản xuất Mac Pro tại Texas là sản phẩm cao cấp, khối lượng thấp, không đại diện cho khả năng sản xuất iPhone đại trà.

Chính sách của Trump có tiềm năng thúc đẩy việc làm và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, nhưng chi phí sản xuất cao và rủi ro thương mại quốc tế là những thách thức lớn. Các ngành sản xuất, xây dựng và logistics nội địa có thể hưởng lợi, nhưng Apple và người tiêu dùng Mỹ sẽ đối mặt với áp lực chi phí. Để thành công, chính sách cần được hỗ trợ bởi ưu đãi thuế, đầu tư cơ sở hạ tầng và đào tạo lao động, đồng thời giảm thiểu rủi ro từ căng thẳng thương mại.