Kinh doanh trên sàn TMĐT là gì?

Kinh doanh trên sàn thương mại điện tử (TMĐT) là hoạt động mua bán hàng hóa hoặc dịch vụ thông qua các nền tảng trực tuyến (sàn TMĐT) như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, hoặc TikTok Shop. Các sàn này đóng vai trò như một "chợ trực tuyến", kết nối người bán (doanh nghiệp, cá nhân) với người mua, cung cấp các công cụ như gian hàng ảo, thanh toán trực tuyến, logistics, và quảng cáo. Người bán đăng sản phẩm, quản lý đơn hàng, và tiếp cận khách hàng, trong khi sàn TMĐT thu phí hoa hồng hoặc quảng cáo.

Đặc điểm chính của kinh doanh trên sàn TMĐT:

• Tầm với rộng: Tiếp cận hàng triệu khách hàng trong và ngoài nước.
• Chi phí thấp hơn: So với cửa hàng vật lý, kinh doanh trên sàn TMĐT tiết kiệm chi phí mặt bằng, nhân sự.
• Tính cạnh tranh cao: Người bán phải cạnh tranh về giá, chất lượng, và dịch vụ.
• Phụ thuộc vào nền tảng: Người bán chịu ảnh hưởng từ chính sách, thuật toán, và phí của sàn.

Tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường TMĐT

• Quy mô thị trường: Theo báo cáo từ các tổ chức như Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) và Statista, thị trường TMĐT Việt Nam dự kiến tiếp tục tăng trưởng 20-25% mỗi năm. Việt Nam là một trong những thị trường TMĐT phát triển nhanh nhất Đông Nam Á.
• Tỷ lệ người dùng: Khoảng 60-70% dân số Việt Nam (tương đương hơn 60 triệu người) tham gia mua sắm trực tuyến, chủ yếu qua các sàn như Shopee, Lazada, và Tiki.
• Sự chuyển dịch số: Từ sau đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy thói quen mua sắm trực tuyến, đặc biệt ở các thành phố lớn và cả khu vực nông thôn.

Cạnh tranh khốc liệt

• Sự thống trị của sàn ngoại: Shopee (Singapore), Lazada (thuộc Alibaba, Trung Quốc), và TikTok Shop (Trung Quốc) chiếm phần lớn thị phần. Các sàn nội như Tiki và Sendo đang mất dần vị thế do thiếu vốn và chiến lược cạnh tranh.
• Hàng nhập giá rẻ: Hàng hóa từ Trung Quốc, đặc biệt qua các nền tảng như Temu và TikTok Shop, áp đảo thị trường nhờ giá thấp và chiến lược marketing mạnh. Điều này khiến nhiều thương hiệu Việt khó cạnh tranh, như bài viết trên Tuổi Trẻ đề cập.
• Chiến lược giá: Các sàn TMĐT liên tục tung khuyến mãi, giảm giá, và miễn phí vận chuyển, tạo áp lực lớn lên người bán trong việc giữ lợi nhuận.

Thách thức đối với thương hiệu Việt

• Khó khăn về giá và chất lượng: Nhiều doanh nghiệp Việt không thể cạnh tranh với hàng nhập giá rẻ, đặc biệt khi người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên giá thấp hơn chất lượng.
• Hạn chế về logistics: Doanh nghiệp Việt thường yếu về quản lý chuỗi cung ứng và giao hàng nhanh, trong khi các sàn ngoại có hệ thống logistics tối ưu hơn.
• Thiếu chiến lược marketing số: Nhiều thương hiệu Việt chưa tận dụng tốt KOL, KOC, hoặc quảng cáo trên mạng xã hội để tăng độ nhận diện.
• Phụ thuộc vào sàn TMĐT: Doanh nghiệp Việt chịu ảnh hưởng lớn từ chính sách hoa hồng, thuật toán hiển thị sản phẩm, và chi phí quảng cáo của các sàn.

Cơ hội và xu hướng

• Tăng trưởng người dùng trẻ: Độ tuổi 18-34 là nhóm khách hàng chủ lực, ưa chuộng mua sắm qua điện thoại thông minh. Điều này mở ra cơ hội cho các thương hiệu sáng tạo trong tiếp thị số.
• Hỗ trợ từ chính phủ: Các chương trình như "Người Việt dùng hàng Việt" và chiến dịch quảng bá thương hiệu quốc gia đang được đẩy mạnh, giúp nâng cao vị thế hàng Việt.
• Phát triển sản phẩm ngách: Các sản phẩm gắn với giá trị văn hóa, bền vững, hoặc chất lượng cao (như thực phẩm hữu cơ, sản phẩm thủ công) đang có tiềm năng lớn.
• Tích hợp công nghệ: Sự phát triển của thanh toán số (MoMo, ZaloPay), AI, và phân tích dữ liệu giúp doanh nghiệp tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng.

Phân tích nguy cơ và cơ hội cho thương hiệu Việt Nam trên sàn thương mại điện tử

1. Cạnh tranh giá khốc liệt từ hàng nhập giá rẻ
   Các thương hiệu Việt Nam đang đối mặt với sức ép cạnh tranh về giá từ hàng nhập khẩu, đặc biệt là hàng Trung Quốc, vốn có giá thành thấp nhờ quy mô sản xuất lớn và chi phí logistics tối ưu. Bài viết chỉ ra rằng nhiều doanh nghiệp Việt buộc phải rời sàn TMĐT do không thể cạnh tranh với các sản phẩm giá rẻ, thường thiếu tiêu chuẩn chất lượng rõ ràng. Điều này tạo ra nguy cơ "chết mòn" cho các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh bán lẻ nội địa.

2. Thị phần bị thu hẹp bởi các nền tảng ngoại
   Sự trỗi dậy của các sàn TMĐT nước ngoài như TikTok Shop và Temu, với chiến lược giá rẻ và marketing mạnh mẽ, đang làm teo tóp thị phần của các sàn nội như Tiki hay Sendo. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp bán hàng mà còn làm suy yếu hệ sinh thái TMĐT trong nước.

3. Tâm lý người tiêu dùng chuộng hàng giá rẻ
   Bài viết đề cập đến tâm lý "dễ dãi" của người tiêu dùng Việt Nam khi ưu tiên hàng giá rẻ, dẫn đến việc các sản phẩm nội địa chất lượng cao nhưng giá cao hơn khó cạnh tranh. Điều này làm suy giảm giá trị thương hiệu Việt trong dài hạn.

4. Hạn chế về năng lực logistics và công nghệ
   Các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu về hạ tầng logistics, quản lý dữ liệu và ứng dụng công nghệ trong TMĐT. So với các đối thủ ngoại có hệ thống kho bãi và công nghệ quản lý hiện đại, doanh nghiệp nội địa khó đáp ứng nhu cầu giao hàng nhanh và tối ưu chi phí.

5. Thiếu khung pháp lý hỗ trợ mạnh mẽ
   Sự thiếu hụt khung pháp lý chặt chẽ để kiểm soát các hành vi bán phá giá hoặc vi phạm tiêu chuẩn chất lượng của các sàn TMĐT ngoại khiến doanh nghiệp Việt càng bất lợi.

Cơ hội nào cho thương hiệu Việt Nam?

1. Tận dụng xu hướng tiêu dùng số hóa
   TMĐT là kênh tiềm năng để các thương hiệu Việt tiếp cận người tiêu dùng thông qua các KOL, KOC và nhà sáng tạo nội dung số. Đây là cơ hội để quảng bá sản phẩm một cách sáng tạo và gần gũi hơn với khách hàng trẻ.

2. Hỗ trợ từ các nền tảng và chính sách
   Các nền tảng TMĐT trong nước và quốc gia đang có những chương trình hỗ trợ doanh nghiệp Việt, như quảng bá thương hiệu quốc gia hoặc xây dựng các chiến dịch "Người Việt dùng hàng Việt". Những sáng kiến này có thể tạo cú hích cho hàng Việt trên các sàn TMĐT.

3. Tăng trưởng giá trị thương hiệu quốc gia
   Theo báo cáo của Brand Finance, giá trị thương hiệu Việt Nam đang tăng trưởng mạnh, đặc biệt trong các ngành viễn thông, ngân hàng và thực phẩm. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp Việt xây dựng thương hiệu mạnh hơn, tận dụng uy tín quốc gia để cạnh tranh trên thị trường số.

4. Nhu cầu về sản phẩm chất lượng cao
   Dù tâm lý chuộng giá rẻ tồn tại, một bộ phận người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng, nguồn gốc và tính bền vững của sản phẩm. Các thương hiệu Việt có thể khai thác thị trường ngách này bằng cách tập trung vào sản phẩm có giá trị gia tăng cao, như sản phẩm xanh hoặc sản phẩm gắn với văn hóa địa phương.

Các yếu tố cần cải thiện để cạnh tranh là gì?

1. Nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu

   • Các doanh nghiệp cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để tạo ra sản phẩm chất lượng cao, có tính khác biệt.

   • Xây dựng câu chuyện thương hiệu mạnh mẽ, nhấn mạnh vào giá trị văn hóa và chất lượng "Made in Vietnam" để tạo sự gắn kết với người tiêu dùng.

2. Tối ưu hóa chi phí và logistics

   • Đầu tư vào hạ tầng logistics, đặc biệt là kho bãi và công nghệ quản lý chuỗi cung ứng, để giảm chi phí và tăng tốc độ giao hàng.

   • Hợp tác với các sàn TMĐT để tối ưu chi phí vận hành và tiếp cận các công cụ phân tích dữ liệu hiện đại.

3. Tăng cường chiến lược marketing số

   • Sử dụng các KOL, KOC và nền tảng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm một cách sáng tạo, tận dụng sức mạnh của video ngắn và nội dung tương tác.

   • Xây dựng các chương trình khuyến mãi thông minh, kết hợp với các chiến dịch thương hiệu để giữ chân khách hàng.

4. Hoàn thiện khung pháp lý và hỗ trợ từ chính phủ

   • Đẩy mạnh các quy định kiểm soát hành vi bán phá giá và đảm bảo cạnh tranh công bằng trên sàn TMĐT.

   • Tăng cường các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nội địa, như ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn hoặc đào tạo kỹ năng TMĐT.

5. Nâng cao năng lực số hóa

   • Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ, đặc biệt là phân tích dữ liệu khách hàng và tự động hóa quy trình bán hàng.
     Tăng cường đào tạo nhân sự về TMĐT, từ quản lý kho đến dịch vụ khách hàng, để đáp ứng tiêu chuẩn cạnh tranh quốc tế.

Tthương hiệu Việt Nam đang đối mặt với những thách thức không nhỏ trên thị trường thương mại điện tử. Tuy nhiên, với những cơ hội sẵn có và sự cải thiện trong chiến lược kinh doanh trực tuyến, đầu tư vào chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu bài bản, họ hoàn toàn có thể vươn lên và khẳng định vị thế của mình trên thị trường.